สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สดร. หรือ NARIT) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จัดประชุมวิชาการดาราศาสตร์แห่งประเทศไทย (สำหรับเยาวชน) ครั้งที่ 10 (TACs2024) เปิดเวทีนำเสนอโครงงานดาราศาสตร์ระดับโรงเรียน ระหว่างวันที่ 28-30 มิถุนายน 2567 ณ จังหวัดเชียงใหม่ มีเยาวชนไทยและต่างประเทศร่วมนำเสนอกว่า 70 ผลงาน เผยผลลัพธ์ตลอด 10 ปี ปั้นยุววิจัยไทยสร้างโครงงานดาราศาสตร์มาแล้วกว่า 700 เรื่อง ยกระดับมาตรฐานงานวิจัยระดับโรงเรียน สร้างเครือข่ายการเรียนรู้อันเข้มแข็ง และปลูกฝังกระบวนการคิดแบบวิทยาศาสตร์ให้หยั่งรากลึกในประเทศ

ดร. ศรัณย์ โปษยะจินดา ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ สดร. จัดประชุมวิชาการดาราศาสตร์แห่งประเทศไทย (สำหรับเยาวชน) เปิดให้เยาวชน ทั้งไทยและต่างประเทศ เข้าร่วมนำเสนอโครงงานดาราศาสตร์ ผ่านกระบวนการทำงานวิจัยระดับโรงเรียน แลกเปลี่ยนองค์ความรู้ใหม่ ๆ ปีนี้มีเยาวชนจากทุกภูมิภาคของไทย และต่างประเทศ ได้แก่ ประเทศสิงคโปร์ ร่วมนำเสนอผลงานรวมทั้งสิ้น 69 โครงงาน คัดเลือกจากทั้งหมดที่ส่งเข้าร่วมกว่า 127 ผลงาน แบ่งเป็นการนำเสนอผลงานรูปแบบบรรยาย 39 โครงงาน และแบบโปสเตอร์ 26 โครงงาน ภายใต้หัวข้อหลัก 6 ประเภท ได้แก่ 1) ดวงอาทิตย์ 2) ระบบสุริยะและดาวเคราะห์นอกระบบสุริยะ 3) ดาวฤกษ์ และกระจุกดาว 4) สสารระหว่างดาว กาแล็กซี และเอกภพวิทยา 5) ดาราศาสตร์เชิงสังเกตการณ์ 6) อุปกรณ์-โปรแกรมทางดาราศาสตร์และเทคโนโลยีอวกาศ และ 7) ดาราศาสตร์โบราณคดี และดาราศาสตร์เชิงประวัติศาสตร์ 

ผลงานที่นำเสนอส่วนหนึ่งมาจากงานวิจัยของครูและนักเรียนในโครงการอบรมครูเชิงปฏิบัติการด้านดาราศาสตร์ขั้นสูง ภายในงานมีนักวิจัย นักวิชาการ และผู้เชี่ยวชาญด้านดาราศาสตร์ในแขนงต่าง ๆ รวมถึงเจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ สดร. ร่วมรับฟังพร้อมให้คำแนะนำ เพื่อนำไปพัฒนาต่อยอดงานวิจัย อีกทั้งยังสร้างแรงบันดาลใจในการศึกษาเรียนรู้ด้านดาราศาสตร์ ให้เกิดยุววิจัยรุ่นใหม่เพิ่มมากขึ้น รวมถึงก่อให้เกิดเครือข่ายงานวิจัยดาราศาสตร์ในระดับเยาวชน ซึ่งจะก้าวสู่เครือข่ายงานวิจัยดาราศาสตร์ในระดับนานาชาติต่อไปในอนาคต นอกจากยุววิจัย ครุวิจัยที่มาร่วมนำเสนอโครงงานดาราศาสตร์ สดร. ยังเปิดโอกาสให้ผู้ที่สนใจทั่วไปเข้าร่วมฟังการนำเสนอผลงานและกิจกรรมต่าง ๆ ได้ด้วย 

โครงงานดาราศาสตร์ที่มีความโดดเด่น จะได้รับเหรียญรางวัล แบ่งเป็นประเภท เหรียญทอง เหรียญเงิน และเหรียญทองแดง คัดเลือกจากคณะกรรมการ โดยมีเกณฑ์การพิจารณา ได้แก่ ความสามารถในการนำเสนอผลงาน ความเข้าใจในเนื้อหาของผู้บรรยาย ความพยายาม ความถูกต้องตามหลักการทางวิทยาศาสตร์ และความแปลกใหม่ของตัวงาน  

ดร. ศรัณย์ กล่าวเพิ่มเติมว่า สำหรับการนำเสนอผลงานในครั้งนี้ เราเห็นถึงความพยายาม และความสามารถของเหล่ายุววิจัยรุ่นใหม่ รวมถึงคุณครูผู้มีส่วนสำคัญในการผลักดันให้นักเรียนสนใจทำโครงงานดาราศาสตร์ ตลอดระยะเวลา 10 ปีนี้ มียุววิจัยจากทั่วประเทศร่วมนำเสนอผลงานผ่านเวทีนี้รวมแล้วกว่า 700 ผลงาน สดร. หวังว่าเวทีนี้จะช่วยขับเคลื่อนยุววิจัย และครุวิจัย ให้พัฒนาศักยภาพและขีดความสามารถของเยาวชนเหล่านี้ เพื่อต่อยอดขยายผล และพัฒนากำลังคนด้านดาราศาสตร์ให้กับประเทศไทยต่อไป

การจัดงานในครั้งนี้  มีโครงงานที่ได้รางวัลเหรียญทอง จำนวน 11 โครงงาน เหรียญเงิน จำนวน 7 โครงงาน และเหรียญทองแดง จำนวน 12 โครงงาน และเนื่องในโอกาสครบรอบ 10 ปี ปีนี้จึงพิจารณามอบรางวัลเพิ่มเติมให้กับเยาวชนที่ร่วมนำเสนอผลงานรูปแบบโปสเตอร์ รวมถึงมอบเข็มเกียรติยศให้แก่ครูแกนนำดาราศาสตร์ จำนวน 36 ท่าน ที่ผ่านโครงการอบรมครูเชิงปฏิบัติการดาราศาสตร์ขั้นสูงของ สดร. และเป็นครูที่ปรึกษาให้กับโครงงานของนักเรียนที่ได้รับคัดเลือกให้เข้าร่วมนำเสนอในการประชุมวิชาการฯ ครั้งนี้

ดร. มติพล ตั้งมติธรรม นักวิชาการดาราศาสตร์ สดร. หนึ่งในคณะกรรมการพิจารณาในปีนี้ กล่าวว่า ครั้งนี้เป็นครั้งที่ 10 ของการจัดประชุมวิชาการดาราศาสตร์สำหรับเยาวชน ตลอดทศวรรษที่ผ่านมา การทำโครงงานดาราศาสตร์ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง นับเป็นเรื่องที่น่ายินดี เพราะการทำโครงงานฯ ไม่เพียงแต่จะช่วยเปิดโอกาสให้นักเรียนได้ค้นหาความสนใจด้านดาราศาสตร์ของตัวเองเพียงเท่านั้น แต่ยังช่วยให้รู้จักการวางแผน การค้นคว้าหาคำตอบตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และที่สำคัญที่สุดคือทักษะการตั้งคำถาม

สำหรับการนำเสนอในปีนี้ การทำโครงงานมีพัฒนาการขึ้นตามลำดับ เราได้เห็นโครงงานที่ใช้ทักษะในการศึกษาวิจัยที่หลากหลายมากขึ้น ทั้งด้านดาราศาสตร์เชิงฟิสิกส์ภาคทฤษฎี โบราณคดีดาราศาสตร์ รวมถึงการพัฒนาซอฟต์แวร์หรือสิ่งประดิษฐ์ แต่สิ่งที่ประทับใจที่สุด คือการที่นักเรียนผู้เข้าร่วมงานประชุมมีข้อสงสัย และกล้าที่จะตั้งคำถามกับผลงานวิจัยกันอย่างคึกคัก ซึ่งนับเป็นทักษะที่สำคัญยิ่งสำหรับอนาคตของชาติ “การที่เราสามารถตอบคำถามได้ถูกต้องนั้นเป็นเพียงจุดเริ่มต้นเท่านั้น แต่สุดท้ายแล้วคนที่จะผลักดันให้ประเทศไทยก้าวไปข้างหน้าได้ก็คือคนที่รู้จักที่จะตั้งคำถามว่า ‘ทำไม’ ” ดร. มติพล กล่าวในตอนท้ายของการประชุม

งานประชุมฯ ดังกล่าว ยังจัดการบรรยายพิเศษในหัวข้อ “ถอดรหัสเรื่องฝุ่น PM2.5 ที่คุณยังไม่รู้ กับความรู้จริงทางวิทยาศาสตร์ ของมลพิษทางอากาศในไทย ” โดย ดร.ศรัณย์ โปษยะจินดา ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ ณ อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร อ. แม่ริม จ. เชียงใหม่ ซึ่งได้รับการตอบรับอย่างดีจากประชาชนทั่วไป มีผู้สนใจเข้าร่วมกว่า 200 คน

การประชุมวิชาการดาราศาสตร์แห่งประเทศไทย (สำหรับเยาวชน) จัดขึ้นปีละครั้ง เปิดโอกาสให้เยาวชนทั้งในประเทศและต่างประเทศ นำเสอผลงานการวิจัย และแลกเปลี่ยนความรู้ทางดาราศาสตร์ รับฟังคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ และต่อยอดงานวิจัยสู่ระดับสากลสำหรับผู้สนใจส่งผลงานเข้าร่วมในครั้งถัดไป ติดตามข้อมูลได้ที่  https://www.narit.or.th

รายชื่อโครงงานที่ได้รับเหรียญรางวัล

โครงงานที่ได้รางวัลเหรียญทอง จำนวน 11 โครงงาน

1. Observation of the 21-cm hydrogen spectral line of the Milky Way galaxy using a homemade horn antenna - School of Science and Technology Singapore

2. Gravitational lensing of Kerr Black hole By PN and GR approach - โรงเรียนสุรวิวัฒน์ - มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

3. Correlations between quasar mass and Sérsic index of the host galaxy - RBIS International School

4. Visualizing gravitational lensing with varying mass distance and position - โรงเรียนสาธิต ”พิบูลบำเพ็ญ” มหาวิทยาลัยบูรพา

5. การหาความสัมพันธ์ระหว่างใจกลางดาราจักรกัมมันต์กับการกำเนิดดาวฤกษ์ในดาราจักรแบบ Face-On ใน MaNGA Survey - โรงเรียนศรีสวัสดิ์วิทยาคาร

6. การศึกษาคุณสมบัติที่สำคัญของกาแล็กซีต้นกำเนิดคลื่นความโน้มถ่วงและกาแล็กซีอื่นๆ  ภายใน Localization maps - โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยเชียงใหม่

7. การศึกษาระยะห่างของ Supernova type Ia และระยะห่างระหว่าง Galaxy - โรงเรียนตะพานหิน

8. การศึกษามลภาวะทางแสงที่ส่งผลต่อการสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ในช่วงความยาวคลื่น R G และ B ร่วมกับการประยุกต์ใช้แบบจำลองทางคณิตศาสตร์สำหรับมลภาวะทางแสง - โรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราชวิทยาลัย เพชรบุรี

9. การหาวงโคจรของวัตถุใกล้โลก - โรงเรียนพรหมานุสรณ์จังหวัดเพชรบุรี

10. การพัฒนาชุดอุปกรณ์ค้นหาและชี้บอกตำแหน่งวัตถุท้องฟ้า : Sky Object Beam (SOB) - โรงเรียนสาธิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ฝ่ายมัธยม

11. การพัฒนาระบบไร้คนขับสำหรับหุ่นยนต์สำรวจพื้นผิวดาวเคราะห์ด้วย IMU - โรงเรียนสาธิต ”พิบูลบำเพ็ญ” มหาวิทยาลัยบูรพา

โครงงานที่ได้รางวัลเหรียญเงิน จำนวน 7 โครงงาน

1. A Study of Cloud Formation over the Pacific Ocean - โรงเรียนวารีเชียงใหม่

2. The study of Circumbinary planet in binary star system QS Virginis - โรงเรียนวารีเชียงใหม่

3. การพัฒนาแบบจําลองการแยกประเภทดาวแปรแสงจาก  Light Curve ด้วยเทคนิค Deep Learning - โรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราชวิทยาลัย นครศรีธรรมราช

4. การศึกษาคาบการโคจรและระยะกึ่งแกนเอกของดวงจันทร์จากภาพถ่าย เพื่อใช้ในการหามวลของดวงจันทร์จากกฎเคปเลอร์ข้อ 3 - โรงเรียนราชวินิต มัธยม

5. การหาค่าความรีวงโคจรของโลกด้วยการอินทิเกรต -โรงเรียนวิทยาศาสตร์จุฬาภรณราชวิทยาลัย สตูล

6. Determining deformation frequencies of symbiotic binary via computer simulation - โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

7. การศึกษาด้านโบราณดาราศาสตร์ในการวางทิศของวิหารวัดศรีสุพรรณ - โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยเชียงใหม่

โครงงานที่ได้รางวัลเหรียญทองแดง จำนวน 12 โครงงาน

1. การหาขนาดของเปลวสุริยะเทียบกับขนาดของดาวเคราะห์ โดยใช้ภาพถ่ายจากกล้องโทรทรรศน์ - โรงเรียนแก่งหางแมวพิทยาคาร

2. การศึกษาความสัมพันธ์ของพื้นที่และปริมาณจุดมืดดวงอาทิตย์กับค่า Ap-index – โรงเรียนราชวินิตบางแก้ว

3. การศึกษามวลของดาวพฤหัสบดีจากคาบและรัศมีการโคจรของดวงจันทร์กาลิเลียน  - โรงเรียนวัดป่าประดู่

4. การหาขนาดความลึกของหลุมบนดวงจันทร์ และศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อค่าความคลาดเคลื่อน โดยการถ่ายภาพดวงจันทร์จากกล้องโทรทรรศ์ดอปโซเนียน – โรงเรียนแก่งหางแมวพิทยาคาร

5. การหาขนาดความลึกของหลุมบนดวงจันทร์ และศึกษาปัจจัยที่มีผลต่อค่าความคลาดเคลื่อน โดยการถ่ายภาพดวงจันทร์จากกล้องโทรทรรศ์ดอปโซเนียน – โรงเรียนสตรีภูเก็ต

6. การศึกษาคุณสมบัติทางกายภาพของระบบดาวคู่ AH-Taurus –โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

7. การศึกษาขนาดเชิงมุมของดวงอาทิตย์และระยะห่างจากโลก –โรงเรียนสุรวิทยาคาร

8. การศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อการกระพริบของดาว โดยใช้กล้องดอปโซเนียนกับมอเตอร์ – โรงเรียนวัดป่าประดู่

9. ปัจจัยที่มีผลต่อการกระพริบของดาวกรณีผู้สังเกตอยู่ในเขตมลพิษทางแสง – โรงเรียนสตรีภูเก็ต

10. การศึกษาค่า Matter density parameter จากการจำลองค่า Hubble parameter โดยใช้วิธี    Markov Chain Monte Carlo –โรงเรียนมงฟอร์ตวิทยาลัย

11. การศึกษาโครงสร้างและการวางทิศของปราสาทหินพิมายเพื่อศึกษาการเกิดปรากฏการณ์ดวง อาทิตย์อัสดงผ่านช่องประตู - โรงเรียนสาธิต ”พิบูลบำเพ็ญ” มหาวิทยาลัยบูรพา

12. การศึกษาการวางทิศของปราสาทสด๊กก๊อกธม เพื่ออธิบายปรากฏการณ์ดวงอาทิตย์ขึ้นผ่านช่องประตูในวันอิควิน็อกซ์ - โรงเรียนสาธิต”พิบูลบำเพ็ญ” มหาวิทยาลัยบูรพา

รายชื่อโครงงานที่ได้รับรางวัลโปสเตอร์ดีเด่น

1. ​​แบบจำลองการเกิดข้างขึ้น ข้างแรมของดวงจันทร์สำหรับผู้ที่มีความบกพร่องทางการ

2. การศึกษาประสิทธิภาพการทำงานของเสาสัญญาณเทียบกับการต่อเสาสัญญาณแบบต่างๆ

3. การพัฒนา Tracking mount เพื่อถ่ายภาพติดตามดาวสำหรับกล้องโทรศัพท์มือถือ

โครงงานที่ได้รับประกาศนียบัตร ได้แก่ 

1. การศึกษาลักษณะการเคลื่อนที่และปัจจัยที่มีผลต่อความสว่างของดาวหาง 62P/Tsuchinshan - โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒประสานมิตร (ฝ่ายมัธยม)

2. การศึกษามวลของดาวพฤหัสบดีจากคาบและรัศมีการโคจรของดวงจันทร์กาลิเลียน - โรงเรียนวัดป่าประดู่

3. การศึกษาองค์ประกอบทางเคมีของดาวฤกษ์ในแถบดาวลำดับหลักที่มีสเปกตรัมแตกต่างกัน – โรงเรียนหนองบัวแดงวิทยา

4. การศึกษาวิธีการหารัศมีของดาวฤกษ์ วัตถุท้องฟ้า เทียบกับดวงอาทิตย์จากภาพถ่ายสี - โรงเรียนเสริมงามวิทยาคม

5. การศึกษาความเป็นไปได้ที่จะเป็นโนวาของระบบดาวคู่ KIC 4458989 - โรงเรียนศรีสวัสดิ์วิทยาคารจังหวัดน่าน

6. การศึกษาระยะทาง อายุ อุณหภูมิยังผล และชนิดสเปกตรัมของดาวฤกษ์ในกระจุกดาวเปิด M4 - โรงเรียนหนองบัวแดงวิทยา

7. Hubble diagram จากฐานข้อมูลกาแล็กซีออนไลน์ Galaxy Redshift และ 6dF Galaxy Survey Database - โรงเรียนสุรวิวัฒน์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

8. การหาขนาดโลกจากจันทรุปราคา - โรงเรียนสุรวิวัฒน์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี

9. การศึกษาเปรียบเทียบขนาดเชิงมุมของดวงจันทร์กับขนาดเชิงมุมของดวงอาทิตย์จากภาพถ่าย  เพื่อหาระยะห่างของดวงจันทร์จากโลกในวันปรากฏการณ์ Micro full moon 24 กุมภาพันธ์ 2567 -โรงเรียนแกน้อยศึกษา